حقايق جالب در باره مغز
حقايق جالب در باره مغز طي تاريخ مغز انسان در ناديده گرفته شدن خود نقش بسيار خوبي را ايفا کرده است. تمامي انسان‌ها از مصريان باستان گرفته تا ارسطو اهميت چنداني به نقش ماده مرموزي که ميان دو گوش انسان قرار گفته است نداده‌اند.آناتومي شناس معروف "گالن" به مغز به عنوان فرمانده حرکات و صحبت کردن بدن انسان اعتبار داد اما حتي او نيز توجه چنداني به ماده سفيد و خاکستري مغز نداشت. بر اساس گزارش لايو ساينس امروزه تحقيقات و پيشرفت‌هاي تکنولوژيکي امکان مشاهده نزديک مغز انسان را به وجود آورده است و يافته‌هايي که به واسطه اين تکنولوژي‌ها به دست آمده‌اند مي‌توانند افرادي مانند گالن را نيز شگفت زده کنند: 1) مغز انسان بسيار بزرگ است. ميانگين وزن مغز يک فرد بالغ 1300 تا 1400 گرم است. برخي از جراحان مغز و اعصاب بافت مغز زنده را مانند خمير دندان و مواد نيمه جامد ديگر توصيف مي‌کنند. در حدود 80 درصد از محتوي جمجمه انسان را مغز فرا گرفته است و مابقي آن از ميزان يکساني خون و مايع نخاعي انباشته شده است به بياني ديگر حجم مواد انباشته شده در جمجمه انسان با گنجايش بطري دو ليتري آب معدني برابري مي‌کند. 2) اما در حال کوچک شدن است. انسان‌هاي ماقبل تاريخ از مغزهاي بسيار بزرگ‌تري برخوردار بوده‌اند و مطالعات نشان مي‌دهند مغز انسان از پنج هزار سال پيش تاکنون در حدود 150 سانتيمتر مکعب کوچک‌تر شده است که اين ميزان با 10 درصد از کل حجم مغز برابري مي‌کند. تاکنون دليل اين کاهش حجم مغز مشخص نشده اما برخي بر اين باورند اين کاهش حجم با افزايش کارايي مغز همراه شده است. برخي ديگر بر اين باورند که به دليل عدم نياز به فک‌هاي مقاوم براي جويدن مواد غذايي سخت، جمجمه انسان رو به کوچک‌تر شدن گذاشته است. با اين همه تاکنون شاهدي بر اين موضوع که کوچک شدن مغز از ميزان هوشمندي انسان‌ها کاسته است يا نه به دست نيامده است. 3) مغز انسان انرژي خواه است. اين عضو حياتي که تنها دو درصد از وزن بدن را تشکيل مي‌دهد در حدود 20 درصد از اکسيژن و 25 درصد از گلوکز خون را مصرف مي‌کند. اين ميزان مصرف انرژي مباحثاتي را در ميان دانشمندان به راه انداخته است تا دريابند چه ماده غذايي منجر به تکامل يافتن مغز بزرگ در انسان شده است. در ابتدا گوشت به عنوان عامل آغاز اين تکامل انتخاب شد اما به دليل غير قابل اتکا بودن اين منبع غذايي دانشمندان گياهان غني از انرژي را به عنوان ماده غذايي انتخاب کردند که باعث تکامل يافتن مغز انسان و بزرگ شدن آن شده است. از ديگر نظريه‌هايي که براي توضيح بزرگ شدن مغز ارائه شده‌اند مي‌توان به تغييرات آب و هوايي، نياز محيطي و رقابتهاي اجتماعي اشاره کرد. 4) چين خوردگي‌هاي مغز انسان را هوشمند مي‌کنند. سطح مغز انسان از شيارهاي عميقي در هم پيچيده شده و از فرورفتگي‌ها (Sulci) و برآمدگي‌ها (Gyri) تشکيل شده است. اين سطح غشاي مغزي خوانده شده و منزل‌گاه 100 بيليون نورون يا سلول عصبي است. اين ساختار پيچيده به مغز امکان مي‌دهد تا در فضايي کوچک بيشتر فشرده شده و در نتيجه قدرت پردازش آن افزايش پيدا کند. 5) بيشتر سلول‌هاي مغز نورون‌ها هستند. ديدگاه قديمي که انسان تنها از 10 درصد از مغزش استفاده مي‌کند ديدگاهي نادرست است اما اکنون آشکار شده است زمينه به وجود آمدن اين ديدگاه در واقع اين است که نورون‌ها تنها 10 درصد از مغز انسان را تشکيل مي‌دهند. بقيه سلول‌هاي مغزي که بيش از نيمي از وزن مغز را به خود اختصاص داده‌اند سلول‌هاي Glia نام دارند که به زبان يوناني به معني چسب است. از اين رو در گذشته عصب شناسان معتقد بودند اين سلول‌ها براي در کنار هم نگاه داشتن نورون‌ها در مغز قرار دارند اما مطالعات جديد نشان داده‌اند که نقش اين سلول‌ها محافظت و ايجاد ايمني براي رشد و عملکرد سيناپس‌ها است. 6) مغز باشگاهي خصوصي است. ساختاري از سلول‌ها در سيستم خوني مغز که ديواره خوني-مغزي نام دارد مانند نگهبانان در باشگاه‌هاي خصوصي تنها به چند مولکول اجازه ورود به بخش اصلي سيستم عصبي يعني مغز را مي‌دهد. مويرگ‌هايي که تغذيه مغز را به عهده دارند در کنار سلول‌هايي که به يکديگر چسبيده‌اند از ورود مولکول‌هاي بزرگ جلوگيري مي‌کنند، تنها پروتئين‌هاي ويژه‌اي اجازه دارند موادغذايي و مواد ديگر مورد نياز مغز را به داخل ببرند. اين ديواره در عين محافظت از مغز گاه مي‌تواند از ورود داروهاي حياتي به مغز نيز جلوگيري کنند. تنها راهي که تاکنون توانسته است ورود داروها از ميان اين مانع مغزي را امکان پذير سازد فناوري نانو بوده است. در مطالعاتي که در سال 2009 در رابطه با درمان سرطان انجام گرفته بود دانشمندان توانستند نانو ذرات ويژه‌اي را از ميان اين ديواره عبور داده و به ديواره تومورهاي سرطاني اتصال دهند. در آينده مي‌توان با ترکيب نانو ذرات و داروهاي شيمي درماني روشي موثر براي از بين بردن تومورهاي مغزي به وجود آورد. 7) مغز در ابتدا به شکل لوله‌اي کوچک است. پايه‌هاي مغز در اولين روزهاي شکل‌گيري جنين بنا گذاشته مي‌شوند. سه هفته پس از شکل گرفتن جنين لايه‌اي از سلول‌هاي بنيادين که صفحه عصبي نام دارد شکل گرفته و به لوله‌اي عصبي تبديل مي‌شود. اين نسج در واقع سيستم مرکزي عصبي را به وجود مي‌آورد. لوله عصبي از ابتدايي‌ترين مراحل رشد جنين شکل گرفته و از ديگر بخش‌ها متمايز مي‌شود و شکل‌گيري نورون‌ها و ديگر سلول‌ها نيز از سه ماهه دوم آغاز خواهد شد. چين خوردگي‌هاي مغز بسيار دير آغاز مي‌شود و در 24 هفتگي تعداد بسيار کمي از اين چين خوردگي‌ها بر روي سطح مغز مشاهده مي‌شود. 8) مغز کاملا تکامل نيافته است. نقطه اوج رشد ماده خاکستري مغز به دوران بلوغ انسان تعلق دارد و در دوران نوجواني و با گسترش بخش‌هاي قدامي مغز که با قضاوت و تصميم‌گيري در ارتباطند تکامل بيشتري پيدا مي‌کند. مطالعات نشان داده‌اند بخش‌هايي که با عملکرد چندگانه انسان در ارتباط است تا 16 يا 17 سالگي به طور کامل تکميل نمي‌شوند و بسياري از ديگر توانايي‌هاي مغز تا 20 سالگي به تکامل مي‌رسند. 9) مغز هرگز از تغيير دست بر نمي‌دارد. زماني دانشمندان بر اين باور بودند که با پشت سر گذاشتن جواني، توانايي شکل‌گيري اتصالات نوروني جديد نيز در انسان متوقف مي‌شود. ديدگاهي که در سال 2007 مردود اعلام شد و دانشمندان دريافتند مغز در شرايط مختلف توانايي تشکيل دادن نورون‌هاي جديد را دارد و مغز مي‌تواند در دوران بزرگسالي نيز اتصالات جديد نوروني بسازد. همچنين تحقيقات بر روي مراقبه يا مديتيشن نشان داده است تمرين دادن شديد مغز مي‌تواند ساختار و عملکرد مغز را تغيير دهد

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: